We bieden u een sluitende uitkomst van de begroting 2024 -2027 aan. Bij de voorjaarsnota heeft u invulling gegeven aan eenmalige en structurele middelen voor nieuw beleid. Bij deze begroting doen wij voorstellen voor autonome ontwikkelingen en knelpunten. Daarnaast passen wij de moties in die onderdeel zijn geweest van de besluitvorming bij de voorjaarsnota.
Op dit moment is er geen ruimte voor structureel nieuw beleid. De onzekerheden rondom de financieringssystematiek en de daarmee dalende algemene uitkering zetten de financiën na 2026 onder druk.
Meer informatie
Uitgaven
Uitgaven
In 2024 geeft de gemeente een bedrag van €447,3 miljoen uit aan de verschillende werkzaamheden, exclusief de algemene middelen en inclusief stortingen in reserves. In onderstaande tabel is weergegeven hoeveel de uitgaven per programma bedragen. De lasten van de algemene dekkingsmiddelen, inclusief stortingen in reserves bedragen €38,9 miljoen. Voor een toelichting op dit programma wordt verwezen naar het onderdeel Dekking programmaplan. De totale lasten van de gemeente bedragen €486,2 miljoen.
Inkomsten
Inkomsten
De uitgaven zijn gedekt door inkomsten. De gemeente kent verschillende bronnen van inkomsten. De belangrijkste zijn de algemene dekkingsmiddelen, waaronder de algemene uitkering (bijdrage van het rijk) en de onroerende zaakbelasting, inkomsten direct gerelateerd aan de programma’s (bijvoorbeeld bijdragen van het rijk voor bijstandsuitkeringen of verkoopopbrengsten van gronden) en de overige heffingen die inwoners en bedrijven betalen, zoals afvalstoffenheffing, rioolheffing, maar ook bijvoorbeeld leges voor reisdocumenten.
Het onderstaande figuur geeft de inkomsten uit de verschillende bronnen schematisch weer. De totale inkomsten van de gemeente bedragen €486,2. Hiervan wordt €48,0 miljoen geput uit reserves.
Meer informatie
Uitkomsten
Voorjaarsnota 2023
In de voorjaarsnota is het financieel perspectief van Deventer geschetst van 2023-2027. Door de raad werd op 12 juli de Voorjaarsnota 2023 vastgesteld. In de voorjaarsnota zijn de autonome ontwikkelingen en de voorstellen voor nieuw beleid overgenomen door de raad. De voorjaarsnota stond in het teken van duurzaamheid, voorzieningen en groei. Er is €30 miljoen vrijgemaakt voor eenmalig nieuw beleid en €2,9 miljoen aan voorstellen structureel nieuw beleid.
De uitkomst van de begroting na de voorjaarsnota was:
bedragen x €1.000 (-/- = Nadeel) | |||||
Omschrijving | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
Uitkomst begroting na autonome ontwikkeling | 5.584 | 3.425 | 23.707 | 7.023 | 2.843 |
Amendement verkabeling | 0 | -336 | 0 | 0 | 0 |
Inzet VJN eenmalig nieuw beleid | 0 | -18.814 | -2.804 | -745 | -165 |
Inzet VJN structureel nieuw beleid | 0 | -2.062 | -2.621 | -2.845 | -2.900 |
Motie fietsparkeren (2e kwartaalrapportage 2023) | -50 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Subtotaal | 5.534 | -17.787 | 18.282 | 3.433 | -222 |
Storting in generieke weerstandsreserve | -5.534 | 0 | -18.282 | -3.433 | 0 |
Putting uit generieke weerstandsreserve | 0 | 17.787 | 0 | 0 | 222 |
Saldo | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2e kwartaalrapportage 2023
Op basis van de 2e kwartaalrapportage 2023 is er voor 2023 een voordelige uitkomst van €1.004.000. Deze is gestort in de generieke weerstandsreserve.
Autonome ontwikkelingen
Autonome ontwikkelingen
Onderstaande tabel geeft inzicht in de mutaties die na de 2e kwartaalrapportage 2023 zijn verwerkt in de voorliggende begroting 2024 en meerjarenraming 2025-2027. Door nieuwe ontwikkelingen, die worden gedekt uit de algemene middelen, verandert de uitkomst van de begroting.
De ontwikkelingen zijn:
(bedragen x €1.000) (-/- = nadeel) | ||||||
Nr. | Omschrijving | Programma | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
1 | Ledenbijdrage van de GGU | Burger en bestuur | -32 | -32 | -32 | -32 |
2 | Junior raadsadviseur | Burger en bestuur | -93 | -93 | - | - |
3 | FLO brandweer | Openbare orde en veiligheid | -8 | -36 | -78 | 77 |
4 | Bouwleges | Ruimtelijke ordening | 1.130 | 1.130 | 1.130 | 1.130 |
5 | Kapitaallast de Kei | Jeugd en onderwijs | 33 | 32 | ||
6 | Precario | Economie en internationaalbeleid | -28 | -28 | -28 | -28 |
7 | Toeristenbelasting | Algemene dekkingsmiddelen | 58 | 58 | 58 | 58 |
8 | Algemene uitkering (meicirculaire 2023) | Algemene dekkingsmiddelen | 3.744 | 6.654 | 6.583 | 6.425 |
9 | Uitvoeringskosten Jeugd Hervormingsagenda (meicirculaire 2023) | Algemene dekkingsmiddelen | -673 | -718 | -613 | -645 |
10 | Stelpost lonen en prijzen (meicirculaire 2023) | Algemene dekkingsmiddelen | -3.531 | -5.273 | -6.467 | -5.818 |
11 | Stelpost lonen en prijzen | Algemene dekkingsmiddelen | -1.050 | -1.050 | -1.050 | -1.050 |
12 | Stelpost autonome ontwikkeling (meicirculaire 2023) | Algemene dekkingsmiddelen | -725 | |||
13 | Inzet stelpost autonome ontwikkeling | Algemene dekkingsmiddelen | 360 | |||
14 | Onroerendezaakbelasting (OZB) | Algemene dekkingsmiddelen | 96 | 257 | 406 | 518 |
Saldo | -387 | 902 | -59 | 270 |
Toelichting
1. Ledenbijdrage van de GGU
De ledenbijdrage van de GGU (Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering) begroting van de VNG stijgt van €3,33 per inwoner naar €3,79. Voor de bijdrage van Deventer betekent dit een stijging van circa €47.000. Circa €17.000 betreft de indexering van 5,1% die in de begroting wordt opgevangen met de prijsbijstelling. De overige stijging van circa €30.000 wordt verklaard door de toename van het fonds door nieuwe structurele diensten. De ALV van de VNG heeft hiermee ingestemd. In de contributieverhoging voor het lidmaatschap VNG wordt boven de reguliere indexering 1% ingroei toegerekend conform de systematiek van eerdere jaren naar volledige dekking van de kosten van de basisorganisatie. De extra1 % leidt tot een minimaal nadeel van circa €1.500. Ook die vangen we op in de begroting. Totale extra kosten zijn dus structureel €31.500.
2. Junior raadsadviseur
De Griffie is in overleg met de werkgeverscommissie van de Raad over de gewenste uitbreiding van de formatie met een junior raadsadviseur voor 2 jaar (2024-2025). Hiermee kan beter advies worden verstrekt en follow-up van besluitvorming in de Raad beter worden gemonitord en bewaakt.
3. FLO Brandweer
Het functioneel leeftijdsontslag van de brandweer is onderhevig aan schommelingen. Er is een nieuwe CAO en daarnaast zijn er een aantal kostenverhogende aanpassingen verwerkt:
- De maandelijkse werkgeversbijdrage wordt vanaf 1-1-2023 pensioengevend
- Beroeps in dienst na 1-1-2006 krijgen 1% extra IKB, dit wordt ook pensioengevend vanaf 1-1-2023.
Daarnaast hangt een 75% garantie boven de markt. Voor medewerkers met een bepaalde leeftijd is de FLO-pot (225%) volgestort. Door de garantie is hier een correctie op uitgevoerd.
4. Bouwleges
Aan de hand van het VNG-model is de kostendekkendheid van de leges uitvoerig en gedegen opgesteld. Door de juiste kostentoerekening en berekening van de verwachte inkomsten, kan er een meeropbrengst van € 1,13 miljoen worden gerealiseerd. De kostendekkendheid van de leges is 95%.
5. Kapitaallasten de Kei
De kapitaallasten van de Kei zijn herberekend, er werd een foutieve afschrijvingstermijn gehanteerd.
6. Precario
Sinds 1999 is er een fonds evenementen. Dit is een soort van spaarrekening voor ondernemers. Zij betalen over de reguliere precariobelasting een extra bijdrage die gestald wordt in dit fonds. Hieruit worden (deels) de kosten voor georganiseerde evenementen bekostigd. Via een jaarlijkse kenbaarmaking betalen we deze bijdrage uit. De reguliere precariobelasting komt ten gunste van de algemene middelen maar is de extra bijdrage (per abuis) ook ten gunste van de algemene middelen terecht gekomen. Dat is onterecht geweest.
7. Opbrengst toeristenbelasting
De overnachtingen nemen elk jaar toe en met de opening van de Holiday Inn zal dit aantal verder oplopen.
8. Algemene uitkering (mei-circulaire 2023)
Op basis van de mei-circulaire wordt het ravijnjaar 2027 voor €1 miljard op Rijksniveau afgewend. In de raadsmededeling van de meicirculaire AU is de raad hiervan op de hoogte gebracht. Het afwegingskader met betrekking tot het ramen van de omvang van de Algemene uitkering is:
Omschrijving | Toelichting |
Loon- prijsontwikkeling | In de meicirculaire 2023 zijn prognoses meegenomen voor loon- en prijsontwikkelingen. Op basis van deze prognoses is de uitgaafstelpost prijzen/lonen geactualiseerd |
Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (WKB) | Geen structureel voordeel of nadeel op te nemen in de meerjarenbegroting in afwachting van de uitkomsten van het art.2-onderzoek. |
Richtlijnen jeugdzorgmiddelen (Toezichthouder) | Wij volgen het advies van de provinciaal toezichthouder op ten aanzien van de afspraken jeugdmiddelen in de meerjarenraming. Wij hanteren een voorzichtiger norm dan de toezichthouder ten aanzien van besparing op de uitgaven van €500 miljoen in 2025, €500 miljoen in 2026 en vanaf 2027 €511 miljoen (structureel) als gevolg van maatregelen die het Rijk zal uitwerken. Wij hanteren 50% i.p.v. 100%. De hervormingsagenda opgesteld door Rijk en VNG kan dubbelingen bevatten van maatregelen die al door de gemeente Deventer zijn genomen. |
Richtlijn klimaatakkoord en energiemiddelen (Toezichthouder) | Gemeenten mogen het bedrag wat zij in 2023 ontvangen voor de klimaat- en energiegelden opnemen als structurele baat in de begroting 2024 voor de jaren 2024 tot en met 2027. We gaan er daarbij wel vanuit dat gemeenten een gelijk bedrag aan extra lasten opnemen voor de klimaat- en energietaken. |
Stelpost Btw compensatiefonds (BCF) | Het BCF- plafond bedraagt voor gemeenten circa €3,9 miljard 2023. Als de gezamenlijke declaraties onder het plafond blijven wordt het verschil gestort in het gemeentefonds. Bij overschrijding volgt een uitname. Het ruimte onder het plafond kan structureel worden doorvertaald in de (meerjaren) begroting. De ramingen mogen dan maximaal gelijk zijn aan de afrekening van 2023, een macro bedrag van bijna €360 miljoen (landelijk) in alle jaren. Voor Deventer gaat het dan om circa €2,0 miljoen vanaf 2024. Gelet op het feit dat de financiële situatie van gemeenten vanaf het ravijnjaar 2026 niet rooskleurig is, verwachten wij dat gemeenten behoudender worden met het plegen van investeringen. Het beroep op het BTW compensatiefonds ten opzichte van de afgelopen jaren wordt minder. Het is toegestaan in het kader van het provinciaal toezicht om dit als stelpost op te nemen in de begroting. Wij doen dit in Deventer niet. |
9. Uitvoeringskosten Jeugd hervormingsagenda
In de begroting hebben wij een stelpost Jeugd opgenomen. Deze stelpost is in lijn met de financiële reeks van de Commissie van Wijzen. Gemeenten en Rijk hebben een principe akkoord bereikt over hervormingsagenda Jeugd. Onderdeel hiervan is dat een deel van de beschikbaar gestelde middelen worden ingezet voor uitvoeringskosten en investeringen om de hervormingsagenda uit te voeren. Dit leidt tot een aanpassing van deze stelpost. In de raadsmededeling van de meicirculaire AU is de raad hiervan op de hoogte gebracht.
10. Stelpost prijzen en lonen
Op basis van cijfers in de mei-circulaire 2023 voor toekomstige prijs- en loonstijgingen moet de stelpost prijzen en lonen worden verhoogd. Wij hanteren hiervoor de indexen die het Centraal Plan Bureau hanteert uit het Centraal Economisch Plan (uit mei-circulaire 2023, pagina 34). In de raadsmededeling van de meicirculaire AU is de raad hiervan op de hoogte gebracht.
11. Aanvulling stelpost prijzen en lonen
Bij de mei- en septembercirculaire maken we een nieuwe inschatting van de stelpost lonen en prijzen. Het effect van de stijgende lonen en prijzen hebben wij niet in de volle breedte kunnen opvangen binnen de stelpost.
12. Stelpost autonome ontwikkeling
In de begroting is een stelpost autonome ontwikkelingen geraamd. Bij de raadsmededeling van de mei-circulaire hebben wij aangegeven deze stelpost weer aan te vullen.
13. Inzet Stelpost autonome ontwikkeling
In afwachting op de besluitvorming rondom het financieringssystematiek wordt het begrotingssaldo 2027 aangevuld met de stelpost autonome ontwikkelingen.
14. Onroerendezaakbelasting (OZB)
De toename van de opbrengst komt door een hoger aantal nieuwe woningen en bedrijven dan in de meerjarenbegroting is geraamd.
Knelpunten bestaand beleid
Tegenvallers (zowel niet-beïnvloedbare als beïnvloedbare) in de uitvoering van bestaand beleid moeten binnen het programma worden opgevangen. Dat wil zeggen, dat programma's de verantwoordelijkheid hebben primair te zoeken naar oplossingen binnen hun programma als zich tegenvallers voor (gaan) doen.
Als deze bijsturing binnen het programma voor het lopende begrotingsjaar leidt tot ongewenste aantasting van bestaande prestaties, dan vindt eenmalig dekking plaats uit de algemene middelen. Ook kan het in sommige gevallen zo zijn dat aanpassing van de bestaande prestatie in het lopende jaar wegens contractuele verplichtingen met derden niet mogelijk is. De structurele oplossing moet binnen het programma worden aangedragen met een heroverwegingsvoorstel. Bij de voorjaarsnota of begroting vindt integrale afweging plaats over de wijze waarop het aangedragen financiële knelpunt structureel wordt opgelost.
Voor onderstaande knelpunten vindt voor de onderdelen voorzien van een * eenmalige dekking plaats vanuit de algemene middelen. Deze programma's komen met een heroverwegingsvoorstel bij de voorjaarsnota 2024.
(bedragen x €1.000) (-/- = nadeel) | ||||||
Nr. | Omschrijving | Programma | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
1 | Hogere kosten verkiezingen* | Burger en Bestuur | -75 | |||
2 | Schuldhulpverlening* | Meedoen | -490 | |||
3 | Plan van aanpak IOM / IOG | Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt | -600 | -600 | ||
4 | Functie contractmanagement | Bedrijfsvoering | 21 | 23 | 41 | 71 |
5 | Kosten elektriciteit | Algemene dekkingsmiddelen | -155 | -155 | -155 | -155 |
Saldo | -1.299 | -732 | -114 | -84 |
Toelichting op dekking vanuit algemene middelen:
1. Hogere kosten verkiezingen
Op basis van de ervaring van de laatste verkiezingen verwachten we bij een reguliere enkele verkiezing met een regulier budget van €193.000 de kosten circa €75.000 hoger uitkomen in elk verkiezingsjaar. Gestegen kosten betreffen stembureaus (meer locaties, meer verspreid en meer commerciële locaties), een verhoging van het aantal leden stembureaus en de vergoeding voor leden, hogere drukwerkkosten door grotere stembiljetten, kosten beveiliging en stemmallen.
2. Schuldhulpverlening
We zien een terugloop in de kredietverstrekking. De daling is enerzijds door een gevolg van de verlaging van het maximum rente percentage op consumptief krediet, daarnaast is de looptijd van de minnelijke schuldsaneringsregeling verkort van 36 naar 18 maanden. Wij zien een daling van de instroom wettelijke schuldsanering (WSNP). We verwachten dat het aantal cliënten in de WSNP op termijn weer oploopt, maar de looptijd van de WSNP wordt gehalveerd, wat ook weer gevolgen heeft. In het belang van cliënten wordt bij het oplossen van schulden steeds vaker voor een schuldsanering boven een schuldbemiddeling wordt gekozen. Structurele oplossing komt terug bij de voorjaarsnota 2024.
3. Plan van aanpak Inzet Op Maat (IOM) en Inzet Op Geldzorgen (IOG)
In het onderzoeksrapport beschermingsbewind zijn zes aanbevelingen gedaan waar de raad in een aangenomen motie het college heeft gevraagd een plan van aanpak te maken met concrete invullingen van de aanbevelingen. Er is een integraal plan van aanpak gemaakt met toepassingen naar de bestendiging Inzet op Maat en de implementatie van Inzet op Geldzorgen.
4. Functie contractmanagement
In de voorjaarsnota 2023 is op basis van de voorstellen in de DOWR begroting vanaf 2024 een structureel bedrag opgenomen voor een functie contractmanagement ICT. Uiteindelijk is deze post door de bedrijfsvoeringsraad DOWR nog niet meegenomen in de meerjaren begroting.
5. Kosten elektriciteit
Er is een nieuw inkoopcontract afgesloten met een nieuwe leverancier voor de periode van 2 jaar. De prijzen voor de levering zijn voor openbare verlichting met een factor 2 ten opzichte van de begroting 2022 gestegen. De openbare verlichting is de grootste elektriciteits afnemer. De hogere kosten voor riolering en parkeren worden doorberekend in de tarieven. De (huidige) leverancier kan ons tot uiterlijk 1 januari 2024 elektriciteit leveren, daarna stopt de levering. De eindafrekeningen 2022 hebben wij nog niet mogen ontvangen, daardoor is er beperkt inzicht in ons verbruik. De leverancier kan geen inzicht geven in wanneer zij deze achterstanden hebben weggewerkt.
Nieuw beleid
Nieuw beleid
Bij de vaststelling van de Voorjaarsnota 2023 heeft de raad een aantal moties ingediend. Voorgesteld wordt de gevolgen van onderstaande moties als voorstel nieuw beleid te honoreren. De onderstaande moties doen een beroep op de vrij besteedbare begrotingsruimte, die vrijgegeven is bij de voorjaarsnota. Alle aangenomen moties zijn financieel ingepast. Ten aanzien van de motie herinrichting Triple B pleinen, Invoering boomkroonmonitor, versneld ingroeiscenario kapitaalgoederen en verduurzaming vastgoed zijn de uitgaven in lijn gebracht met wat passend is binnen het financieel kader. Een verkenning van wat organisatorisch haalbaar is, wordt voorbereid. De beschikbare capaciteit binnen de organisatie en daarbuiten kan leiden tot beperkingen in de snelheid van de uitvoerbaarheid. Mocht deze situatie zich voor doen dan wordt de raad hierover geïnformeerd via de capaciteitsrapportage per kwartaal.
(bedragen x €1.000) (-/- = nadeel) | |||||||
Nr. | Omschrijving | Programma | Incidenteel / Structureel | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
1 | Herinrichting triple B-pleinen | Leefomgeving | Incidenteel | -1.000 | -1.000 | -1.000 | |
2 | Invoering boomkroonmonitor | Leefomgeving | Incidenteel | -15 | -15 | -15 | |
3 | Nota kapitaalgoederen | Leefomgeving | Incidenteel | -800 | -700 | ||
4 | Fietspad Oostermaatsdijk Okkenbroek | Leefomgeving | Incidenteel/Structureel | -25 | -84 | ||
5 | Outdoor freerun park | Leefomgeving | Incidenteel | -25 | |||
6 | Beleidskader biodiversiteit | Milieu en Duurzaamheid | Incidenteel | -50 | |||
7 | Berm in bloei | Milieu en Duurzaamheid | Incidenteel | -40 | |||
8 | Verduurzaming vastgoed | Herstructurering en Vastgoed | Incidenteel | 0 | -4.000 | ||
Saldo | -1.955 | -5.715 | -1.015 | -84 | |||
Waarvan incidenteel | -1.955 | -5.715 | -1.015 | 0 | |||
Waarvan structureel | 0 | 0 | 0 | -84 |
1. Herinrichting triple B-pleinen Deventer
Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2023 heeft de raad via een aangenomen motie het college opgedragen om in de begroting 2024 €3 miljoen te reserveren voor elk van de triple B-pleinen (Bathmen, Beestenmarkt en Broederen) met daarbij de opdracht om een passend plan te maken alsmede een basis voor realisatie te leggen. Deze reservering gaat uit van een indicatief bedrag van €1 miljoen per plein. In 2024 dient er een procesmatig overzicht te worden aangeboden aan de raad van wat er per plein nog nodig is om te komen tot een (herinrichtings-)plan, waarbij verwachte uitvoering in 2024, 2025 en 2026 zal plaatsvinden. Gezien de huidige marktomstandigheden is het wel de vraag of het beschikbare budget voldoende zal zijn voor de uitvoering.
2. Invoering boomkroonmonitor
Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2023 heeft de raad via een aangenomen motie het college opgedragen om een boomkroonmonitor op te zetten om de komende drie jaar het boomkroonvolume in Deventer te monitoren. Deze monitor kan ingezet worden als verwijzing in de communicatie rondom de kap en herplant van bomen, Hier wordt voor de komende drie jaar jaarlijks een bedrag van €15.000 gereserveerd. Na drie jaar wordt er bepaald of het zinvol is de boomkroonrapportage structureel in te zetten.
3. Nota kapitaalgoederen
Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2023 heeft de raad via een aangenomen motie het college opgedragen om €1,5 miljoen te reserveren voor een versneld ingroeiscenario, Met deze verkregen middelen willen we in de komende 2 jaar de boomwortelopdruk binnen de gehele gemeente Deventer aanpakken.
4. Fietspad Oostermaatdijk te Okkenbroek
Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2023 heeft de raad via een aangenomen motie het college opgedragen om een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren voor een vrij liggend fietspad langs de westzijde van de Oostermaatsdijk en de mogelijkheden voor co-financiering te onderzoeken en de resultaten van het haalbaarheidsonderzoek voor eind eerste kwartaal 2024 aan de raad te presenteren. Het haalbaarheidsonderzoek kost €25.000 en de investering van het fietspad wordt geraamd op €1,4 miljoen. In lijn met de nota kapitaalgoederen wordt het fietspad geactiveerd, de kapitaallasten zijn €84.000 ingang per 2027.
5. Outdoor freerunpark Deventer
Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2023 heeft de raad via een aangenomen motie het college opgedragen om een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren naar de wensen en voorwaarden ten aanzien van een freerunpark en in overleg met de jongeren, freerunners en andere betrokkenen na te gaan wat de voorwaarden en wensen zijn ten aanzien van een attractief en duurzaam freerunpark, aanvullend op de bestaande voorzieningen en op basis hiervan een ‘houtkoolschets’ te maken waarbij potentiële geschikte locaties op Deventer grondgebied in beeld worden gebracht om zo tot een voorkeurslocatie te komen en inzicht te geven in de eenmalige investeringskosten en de structurele kosten. De kosten van het haalbaarheidsonderzoek worden geraamd op €25.000. In het eerste kwartaal 2024 dient het college aan de raad een rapportage van bevindingen aan te bieden.
6. Beleidskader biodiversiteit
Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2023 heeft de raad via een aangenomen motie het college opgedragen om waardevolle ecologische kwaliteiten/gebieden in Deventer in kaart te brengen en aan te geven wat er nodig en wenselijk is om deze te behouden en te versterken en/of uit te breiden. Dit onderzoek kan niet binnen de bestaande capaciteit worden uitgevoerd en daarom is er €50.000 budget benodigd.
7. Berm in bloei
Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2023 heeft de raad via een aangenomen motie het college opgedragen om te verkennen hoeveel bermen er nu in de stad nog van lage ecologische kwaliteit zijn en waar mogelijkheden zijn om die een impuls te geven en om te onderzoeken welke verbeteringen er in het maai- en bermbeheerbeleid realiseerbaar zijn om dat beleid zoveel als mogelijk is dienend te laten zijn aan de biodiversiteit en de raad hierover in de eerste kwartaal 2024 te informeren. Voor de verkenning is €40.000 gereserveerd.
8. Verduurzaming vastgoed
Bij de behandeling van de voorjaarsnota 2023 heeft de raad via een aangenomen motie het college opgedragen om bij de begroting 2024–2027 incidenteel
€4 miljoen beschikbaar te stellen voor de verduurzaming maatschappelijk vastgoed en dit bedrag te besteden volgens de portefeuillestrategie verduurzaming vastgoed; voor het eerst in 2025.
De onderstaande moties zijn voor de volledigheid ook opgenomen, deze moties doen geen beroep op de algemene middelen.
(bedragen x €1.000) (-/- = nadeel) | |||||||
Nr. | Omschrijving | Programma | Incidenteel / Structureel | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
1 | Vergoeding kosten geslachtsregistratie | Burger en bestuur | Incidenteel | ||||
2 | Bewonersinitiatief P. de Hoogstraat - van Vlotenlaan | Leefomgeving | Incidenteel | ||||
3 | IJsselpromenade | Leefomgeving | Incidenteel | ||||
4 | Doneerringen | Milieu en Duurzaamheid | Incidenteel | ||||
5 | Geothermie voor Deventer | Milieu en Duurzaamheid | Incidenteel | ||||
6 | Ondersteuning dierenartskosten minima | Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt | Incidenteel | ||||
7 | Continueren 3e spreekuur Geldfit | Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt | Incidenteel | ||||
8 | Individuele inkomenstoeslag | Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt | Incidenteel | ||||
9 | Versterken preventief jeugdwerk en inzet jongerencoaches | Jeugd en onderwijs | Incidenteel | ||||
10 | Burgerweeshuis | Kunst en cultuur | Incidenteel | ||||
11 | Klooster Sion | Kunst en cultuur | Incidenteel | ||||
12 | Minimaal 14 euro voor allen die voor de gemeente werken | Bedrijfsvoering | Incidenteel | ||||
Saldo | 0 | 0 | 0 | 0 | |||
Waarvan incidenteel | 0 | 0 | 0 | 0 | |||
Waarvan structureel | 0 | 0 | 0 | 0 |
1. Vergoeding kosten geslachtsregistratie en -wijziging
De raad heeft het college met een motie opgedragen om de aanvragen van een eerste nieuw paspoort, identiteitskaart en/of rijbewijs kosteloos te maken indien er sprake is van een geslachtswijziging. Daarbij ook de kosten van een deskundigenverklaring en -beoordeling te vergoeden. De hieraan gerelateerde kosten te dekken uit het programma Burger en Bestuur.
2. Bewonersinitiatief P. de Hoogstraat - J van Vlotenlaan
De raad draagt het college op om bij de uitvoering van het onderdeel van de Van Vlotenlaan uit MJOP-MIND na te gaan welke meekoppelkansen er zijn om - naar aanleiding van de ideeën van de bewoners - het winkelplein De Hoogstraat aantrekkelijker te maken. De raad tijdig over de mogelijkheden, meekoppelkansen en financiële gevolgen te informeren
3. IJsselpromenade Deventer
De raad heeft bij de voorjaarsnota het college opgedragen om te onderzoeken of er bij het geplande onderhoud van het stuk Spoorbrug-Haven ook alvast extra ingezet kan worden op het verbeteren van de kwaliteit (Groen en Toegankelijkheid) van de wandelpaden langs de IJssel (het stuk Spoorbrug-Haven).
De motie wordt uitgevoerd binnen de bestaande formatie.
4. Doneerringen
De raad heeft het college met een motie opgedragen te starten met doneerringen rondom openbare prullenbakken voor statiegeldproducten in en rondom de binnenstad (Brink, Boreel, Station) en middelbare scholen. De kosten van de eenmalige aanschaf en montage van de doneerringen worden gedekt uit de reserve afvalstoffenheffing.
5. Geothermie voor Deventer
De raad wil geïnformeerd worden over de uitkomsten van de verschillende lopende onderzoeken ten aanzien van geothermie in de regio. Afhankelijk van de uitkomst van de onderzoeken per wijk of dorp te inventariseren op welke manier geothermie kan bijdragen aan de doelen in de transitievisie Warmte. Indien nodig dient er ruimte gereserveerd te worden in de begroting voor deze eventuele vervolgstappen met betrekking tot onderzoek naar geothermie.
6. Ondersteuning dierenartskosten minima
De raad wil geïnformeerd worden over de omvang van het aantal Deventenaren die leven onder de armoedegrens en waarvan sommigen ook de zorg hebben over huisdieren. De suggestie is om bij de belangrijkste betrokkenen, dierenartsen, de dierenvoedselbank en het dierenasiel na te gaan aan welk type ondersteuning de meeste behoefte is onder minima voor de noodzakelijk te maken dierenartskosten en wat er op dit gebied al gebeurt. Tevens te inventariseren hoe andere gemeenten minima ondersteunen in dierenartskosten en te kijken welke werkwijze het beste bij de gemeente Deventer zou kunnen aansluiten. De raad wil over de uitkomsten voor 1 januari 2024 worden geïnformeerd.
7. Continueren derde spreekuur Geldfit
Geldfit staat mensen met geldproblemen vroegtijdig bij, dit voorkomt (een toename van) schulden. De raad verzoekt het college om met een voorstel te komen bij de begroting 2024 om het derde spreekuur vanaf 2024 te continueren en daarvoor dekking te vinden binnen het programma. Indien dat niet mogelijk is met een ander dekkingsvoorstel te komen.
8. Individuele inkomenstoeslag (IIT)
De raad verzoekt het college om met ingang van 1 januari 2024 de jaarlijkse individuele inkomenstoeslag uit te keren wanneer er sprake is van een periode van aantoonbaar laag inkomen van 3 jaar. In afwachting van evt. maatregelen van het kabinet de (uitvoerings)kosten voor 2024 te dekken uit de onderbesteding binnen het programma. De kosten worden geraamd op €450.000 Daarnaast wordt verzocht om te onderzoeken of de jaarlijkse aanvraag voor de IIT geautomatiseerd kan worden (automatisch aanvragen, zoals afvalstoffenheffing) voor hen wiens situatie ongewijzigd is en daar de raad voor de begroting 2024 te informeren. Richting de begroting 2025 dient het college te komen met een voorstel voor het structureel maken van de op deze manier voorgestelde uitkering individuele inkomenstoeslag indien het rijk niet met compensatiemaatregelen komt.
9. Versterken preventief jeugdwerk en inzetten van jongerencoaches op VO-scholen
De raad heeft voorafgaand aan de begroting 2024 een voorstel ontvangen voor het versterken van preventief jeugdwerk. Uit het voorstel komt naar voren dat de wensen en benodigdheden ten behoeve van het versterken van preventief jeugdwerk gedekt kunnen worden uit de middelen van het IZA en GALA.
10.Vervolg verkenningsfase poppodium Burgerweeshuis
De raad heeft bij de voorjaarsnota het college verzocht om voorafgaande aan de begrotingsbehandeling 2024 aan de hand van de meest actuele inzichten (programma van eisen, bouwkostenraming) een compleet financieringsvoorstel/reservering te presenteren voor de realisatie van het Burgerweeshuis op de locatie Burgerhaven.
11. Ondersteuning klooster Sion
De motie vraagt aan het college om het gesprek aan te gaan met het klooster Sion om de (on)mogelijkheden te verkennen om het klooster te helpen met het realiseren van verduurzaming en energievoorziening.
12. Minimaal 14 euro voor alle mensen die voor de gemeente werken
De motie betreft een onderzoek naar de kosten en de mogelijkheden van een minimumloon van 14 euro per uur bij in- en aanbestedingen te onderzoeken en de raad zo spoedig mogelijk maar uiterlijk in het eerste kwartaal van 2024 hierover te informeren middels een raadsmededeling. De motie wordt uitgevoerd binnen de bestaande formatie.
Nieuw beleid
In deze begroting hebben wij geen uitvraag gedaan naar nieuw beleid. De voorstellen die hieronder zijn weergegeven hebben wij opgenomen omdat anders aan deze projecten geen doorgang wordt verleend of leidt tot onwenselijke stagnatie. Het voorstel voor de inzet van de toeristenbelasting wordt gedekt uit de meeropbrengsten toeristen belasting (zie autonome ontwikkelingen) en is daarmee budgetneutraal.
(bedragen x €1.000) (-/- = nadeel) | |||||||
Nr. | Omschrijving | Programma | Incidenteel / Structureel | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
1 | Regiodeal | Burger en Bestuur | Incidenteel | -2.000 | |||
2 | Bevorderen toerisme | Economie en Internationaal beleid | Structureel | -58 | -58 | -58 | -58 |
3 | Omgevingsprogramma / Grondexploitatie Wechelerhoek | Herstructurering en Vastgoed | Incidenteel | -200 | |||
4 | Voorbereidingskosten Zwaluwenburg | Jeugd en Onderwijs | Incidenteel | -44 | -44 | -44 | -44 |
Saldo | -2.302 | -102 | -102 | -102 | |||
Waarvan incidenteel | -2.244 | -44 | -44 | -44 | |||
Waarvan structureel | -58 | -58 | -58 | -58 |
Toelichting
1. Regio Deal
In 2023 zijn we binnen de Regio Stedendriehoek gestart met de voorbereiding van een aanvraag Regio Deal bij het rijk. Naar verwachting zal het rijk begin 2024 een besluit nemen welke regio’s een Regio Deal krijgen. Deventer heeft projecten voor de Regio Deal ingediend en zal voor cofinanciering moeten zorgen. Grotendeels kan dat door de inzet van middelen vanuit de programma’s die in de begroting 2024 zijn opgenomen. Het college acht het verstandig om daarnaast €2 miljoen te reserveren voor de Regio Deal als cofinanciering. Met deze reservering geven we vertrouwen richting het rijk dat we onze aanvraag financieel onderbouwd. Wij gaan voor een Regiodeal van €140 miljoen. Gemeenten, bedrijfsleven, onderwijs en Rijk dragen daaraan bij. De Rijksbijdrage van circa €40 miljoen daarmee kunnen verdriedubbelen. Dat biedt kansen voor Deventer en de regio.
2. Bevorderen toerisme
Vanuit het programma Economie wordt toerisme en recreatie bevorderd via financiële steun aan marketing-en toerismeorganisaties (Deventer Marketing, Marketing Oost, routestructuren Salland)
3. Omgevingsprogramma Wechelerhoek
In de tweede helft van 2023 is er een haalbaarheidsanalyse voor de Wechelerhoek uitgevoerd. Wij verwachten hier een positieve haalbaarheid. Voor 2024 streven wij bij de Wechelerhoek na een visie document met een omgevingsprogramma en een concept grondexploitatie.
4. Voorbereidingskosten Zwaluwenburg
Bij de 2e kwartaalrapportage is een voorbereidingskrediet opgenomen van €200.000. Deze wordt in vijf jaren afgeschreven, kapitaallast €44.000.
Uitkomst begroting
Op basis van de vorige hoofdstukken is de begroting 2024-2027 structureel sluitend. De aangenomen moties bij de behandeling van de voorjaarsnota zijn ingepast. Zoals in de bestuurlijke hoofdlijn is toegelicht weerspiegelt de programmabegroting onze sterke ambities. Tegelijkertijd zien we dat ook Deventer net als alle andere gemeenten, als gevolg van de herziene financieringssystematiek vanuit het Rijk, te maken krijgt met financiële onzekerheid in de toekomst. Dit laat de programmabegroting voor de jaren 2026 en 2027 ook zien.
In 2027 is na inpassing van de autonome ontwikkelingen en knelpunten en de inzet van de stelpost autonome ontwikkelingen de begroting meerjarig sluitend.
Vanwege de val van het kabinet-Rutte IV en het controversieel verklaren van de financieringssystematiek worden op korte termijn geen besluiten verwacht over de verruiming van het belastinggebied en/of over aanpassing van de systematiek. Voorlopig blijft dus onzeker of gemeenten na 2027 een verhoging van het accres krijgen of in ieder geval een accres wat aan gaat sluiten bij de uit te voeren taken.
bedragen x €1.000 (-/- = Nadeel) | |||||
Omschrijving | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
1 | Uitkomst begroting na voorjaarsnota 2023 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2 | Autonome ontwikkelingen | -387 | 902 | -59 | 270 |
3 | Knelpunten bestaand beleid | -1.299 | -732 | -114 | -84 |
Saldo begrotingsruimte | -1.686 | 170 | -173 | 186 | |
Nieuw beleid structureel | -58 | -58 | -58 | -58 | |
Nieuw beleid eenmalig | -2.244 | -44 | -44 | -44 | |
Moties structureel | 0 | 0 | 0 | -84 | |
Moties incidenteel | -1.955 | -5.715 | -1.015 | 0 | |
Dekking moties putting uit generieke weerstand (saldo VJN) | 1.955 | 5.715 | 1.015 | 0 | |
Saldo | -3.988 | 68 | -275 | 0 | |
Putting uit generieke weerstandreserve | 3.988 | 0 | 275 | 0 | |
Storting in generieke weerstandsreserve | 0 | -68 | 0 | 0 | |
Saldo | 0 | 0 | 0 | 0 |
Structureel begrotingssaldo
Op basis van onderstaand overzicht wordt aangetoond of de meerjarenraming 2024-2027, conform de uitgangspunten in het BBV, structureel in evenwicht is. In de gemeentewet is opgenomen dat de begroting en het financieel meerjarenperspectief 'structureel en reëel in evenwicht" moet zijn en verplicht een overzicht van incidentele baten en lasten in de begroting en rekening op te nemen. Hiermee wordt door de wetgever beoogd dat structurele lasten kunnen worden gedekt met structurele baten.Als in het betreffende begrotingsjaar structurele lasten gedekt zijn door structurele baten is er sprake van structureel evenwicht. Incidentele lasten mogen gedekt worden door zowel structurele als door incidentele baten.
Voor het inzicht in de financiële positie op korte en langere termijn is het belangrijk om een goed beeld te hebben van het structureel begrotingssaldo.
In de jaren 2024, 2025 en 2026 zitten eenmalige lasten die door structurele baten worden gedek kunnen wij een positief saldo presenteren. Een positief saldo van incidentele baten en lasten is gunstig voor het structurele begrotingssaldo. Zouden de incidentele lasten op termijn wegvallen, dan blijven de structurele baten bestaan met als gevolg een overschot op de begroting.
In 2027 hebben wij de ruimte in de incidentele baten en lasten niet meer. Het verwezenlijken van de ontwikkelingen uit het voorportaal staan daarmee onder druk. Als ook het uitvoeren van de extra taken en opgaven die wij de komende jaren moeten uitvoeren. Wij zijn daarin niet uniek. Wanneer het Rijk vasthoudt aan de nieuwe financieringssystematiek zullen we hierop met heroverwegingen moeten anticiperen. In de aanloop naar de voorjaarsnota 2024 zullen we de raad informeren over een eventueel noodzakelijk op te starten ombuigingstraject. Voor deze begroting betekent dit dat we de raad voorstellen op dit moment geen beslag te leggen op de structurele middelen.
In de begroting 2024 en de meerjarenraming 2025 tot en met 2027 is er sprake van structureel en reëel evenwicht.
(bedragen x €1.000) | ||||
Onderwerp | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
A. Saldo van baten en lasten | -18.395 | 12.677 | 871 | 124 |
B. Saldo toevoegingen en onttrekkingen aan reserves | 18.395 | -12.677 | -871 | -124 |
Totaal (meerjaren) begroting (A+B) | 0 | 0 | 0 | 0 |
C. Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) | 19.138 | 21.760 | 3.828 | 110 |
Structureel begrotingssaldo (A+B+C) | 19.138 | 21.760 | 3.828 | 110 |
(NB een positief saldo op de incidentele baten en lasten verbetert het saldo, incidentele lasten worden dan voor een deel gedekt uit structurele baten) |
Problematiek - Niet taakgebonden kortingen Rijk
Voor een aantal onderwerpen weten wij dat zij toekomstig een beslag kunnen gaan leggen op onze structurele ruimte. Wij hebben een aantal omvangrijke onderwerpen hieronder genoemd. Om ook toekomstig een solide en duurzaam financieel perspectief te presenteren zijn er structurele middelen nodig. Wanneer deze middelen niet volgen dan hebben wij scherpe keuzes te maken.
(bedragen x €1.000) (-/- = nadeel) | ||||||
Nr. | Omschrijving | Programma | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 en verder |
1 | Versnellingsgelden (infrastructurele aanpassingen) | Leefomgeving | 0 | 0 | 0 | -1.000 |
2 | Nota kapitaalgoederen | Leefomgeving | 0 | 0 | 0 | -10.000 |
3 | Vastgoed (kapitaallasten) | Herstructurering en vastgoed | -51 | -364 | -730 | -1.123 |
4 | Renovatie de Scheg | Meedoen | 0 | pm | pm | pm |
5 | Motie Individuele Inkomenstoeslag | Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt | 0 | -500 | -500 | -500 |
6 | Huisvesting onderwijs (variant 3, wachten op IHP) | Jeugd en onderwijs | 0 | 0 | -2.000 | -8.000 |
7 | Jeugd volumestijging | Jeugd en onderwijs | 0 | -1.400 | -1.400 | -1.400 |
8 | Jeugd prijsstijging | Jeugd en onderwijs | pm | pm | pm | pm |
9 | Jeugd preventiemiddelen | Jeug en onderwijs | 0 | -1.200 | -1.200 | -1.200 |
Saldo | -51 | -3.464 | -5.830 | -23.223 |
1. Versnellingsgelden (infrastructurele aanpassingen)
Op 23 september 2022 heeft de gemeente Deventer een aanvraag ingediend voor versnellingsgelden ten behoeve van de woningbouw. De aanvragen hebben betrekking op infrastructurele en mobiliteitsmaatregelen in de gebieden Keizerslanden en Centrumschil. Totaal een investering met cofinanciering van €60 miljoen. Onze ambitie en het woonachtig zijn van meer mensen in de centrumschil en Keizerslanden vragen ook om investeringen in de mobiliteit en bereikbaarheid. Daarbij zullen we moeten anticiperen op een verschuiving van automobiliteit naar andere duurzamere vervoersstromen. Bij de begroting 2023 hebben wij de kanttekening geplaatst dat Investeringen in infrastructurele maatregelen in beginsel geactiveerd moeten worden. De kapitaalslasten zullen structureel in de begroting verwerkt moeten worden. Een fonds met eenmalige middelen kan dus niet zonder meer aangewend worden. De eenmalige middelen zijn wel beschikbaar als er in de investering sprake is van een desinvestering (bijvoorbeeld als direct afboeken binnen de verslaggevingsregels mogelijk is) of als in de toekomst geen vervanging nodig is of voorzien is of als in de toekomst de vervanging al gedekt is in een exploitatieopzet. Naarmate de uitwerking vordert zal de structurele omvang ook kunnen worden berekend.
2. Nota Kapitaalgoederen
In de Nota Kapitaalgoederen (NKG) is gekeken naar de kosten van onderhoud en vervanging van onderdelen van de openbare ruimte. Hieruit blijkt dat er een flink gat zit tussen de opgave en de beschikbare financiële middelen. Het huidige budget is niet toereikend om de openbare ruimte blijvend op niveau te onderhouden. Er zijn meer middelen nodig om kapitaalvernietiging te voorkomen en de openbare ruimte veilig te houden en ruimte te kunnen blijven bieden aan buurtgerichte ontwikkelingen. In de Nota Kapitaalgoederen is, om niet direct een te forse claim te doen in de gemeentebegroting, een ingroeiscenario opgenomen om op de langere termijn toe te groeien naar een situatie waarbij de financiën, de opgave en de organisatie op elkaar zijn afgestemd. Het gaat om een scenario met meerjarig financiële impact. Een gematigd ingroeiscenario is opgenomen in de Voorjaarsnota 2023.
3. Vastgoed
De grootste opgave ligt in de periode 2023 tot en met 2030. Om de doelstelling 2030 te realiseren is een investering van bruto €69,5 miljoen bruto nodig. Dat is netto €48,7 miljoen, omdat een deel van de investering gedekt kan worden uit het budget planmatig onderhoud en deels uit de energiebesparing door afspraken te maken met huurders. Ongeveer 70% van de bruto investering is dus onrendabel. Een deel is reeds gedekt, waarmee een resterende investering van €41,7 miljoen resteert. In de portefeuillestrategie is aangegeven volgens welke financiële spelregels wij de verduurzaming willen realiseren. De feitelijke dekking voor de financiële consequenties gebeurd via afzonderlijke besluiten, zoals bijvoorbeeld de voorjaarsnota en de reguliere P&C cyclus. Per jaar is een investering van oplopend naar ruim €6 miljoen netto nodig, dat leidt tot een structurele kapitaallast van € 2,8 miljoen in 2031. Daarnaast zullen aanvullende structurele middelen ‘€25.000) nodig zijn voor energiemanagement (monitoring, coaching van energieverbruik van de gebruikers, het inregelen van de installaties en projectleiding). In het investeringsprogramma zijn de investeringen en de dekkingsbehoefte in meerjarig perspectief weergegeven. In het investeringsprogramma is een jaarlijks gemiddelde aangehouden. Aandachtspunt is het investeringsritme; wanneer het een logisch moment blijkt een groot pand al in de eerste jaren (bijvoorbeeld 2024) te verduurzamen, zal de investeringsbehoefte en dus de noodzakelijke financiële middelen naar voren schuiven. En vice versa. Dergelijke bijstellingen maken onderdeel uit van de portefeuillestrategie.
4. Renovatie de Scheg
Op dit moment wordt aan de toekomstvisie voor De Scheg gewerkt. Uit onderzoeken en uit consultatie van college en raad blijkt het belang van de voorziening voor de gemeente. Ook is geconcludeerd dat de ijsbaan van De Scheg als een belangrijke recreatieve voorziening voor Deventer wordt gezien. Deze conclusies worden meegenomen in de toekomstvisie voor De Scheg, waarvoor de komende maanden verschillende scenario’s worden uitgewerkt. Zwembaden en ijsbanen zijn grootverbruikers van gas en elektra. Door zeer oude installaties en de alsmaar stijgende prijzen en onzekerheid liepen de kosten van het verbruik van elektra en gas door Sportbedrijf Deventer sterk op afgelopen jaar. Om hierop in te spelen is een plan van verduurzaming nodig.
5. Motie Individuele inkomenstoeslag (IIT)
De raad verzoekt het college om met ingang van 1 januari 2024 de jaarlijkse individuele inkomenstoeslag uit te keren wanneer er sprake is van een periode van aantoonbaar laag inkomen van 3 jaar. In afwachting van evt. maatregelen van het kabinet de (uitvoerings)kosten voor 2024 te dekken uit de onderbesteding binnen het programma.De kosten worden geraamd op €450.000 Daarnaast wordt verzocht om te onderzoeken of de jaarlijkse aanvraag voor de IIT geautomatiseerd kan worden (automatisch aanvragen, zoals afvalstoffenheffing) voor hen wiens situatie ongewijzigd is en daar de raad voor de begroting 2024 te informeren. Richting de begroting 2025 dient het college te komen met een voorstel voor het structureel maken van de op deze manier voorgestelde uitkering individuele inkomenstoeslag indien het rijk niet met compensatiemaatregelen komt.
6. Huisvesting onderwijs
Planvorming vindt in Deventer om de 4 tot 6 jaar plaats met een IHP (Integraal HuisvestingsPlan), en waar mogelijk wordt jaarlijks bijgestuurd en aangevuld met het programma/overzicht. Er is geen doorkijk naar de toekomst, iets wat met gebouwenbeheer noodzakelijk is. Wij hebben de ambitie om te komen tot een Integraal Huisvestingsplan Onderwijs voor primair- en voortgezet onderwijs dat door zowel schoolbesturen als gemeente gezien wordt als leidend in de manier waarop wij samen onze taken op het gebied van onderwijshuisvesting vormgeven. Het Integraal Huisvestingsplan heeft als startpunt een inhoudelijke visie die onderliggend is aan de huisvestingsverantwoordelijkheden. In het kader van de IHP-ontwikkeling worden 3 scenario's op hoofdlijnen financieel vertaald. Het gaat hierbij om de volgende drie scenario's: 1. Losse actie: Alle scholen een Frisse school, 2. De huidige huisvestingssituatie over een periode van 30 jaar vernieuwen, investering voor de komende 20 jaar 3. Versnellen en comprimeren onderwijshuisvesting: duurzame en gestandaardiseerde onderwijshuisvesting vanuit Total Cost of Ownership gedachte, investering over 20 jaar. In bovenstaande berekening is uitgegaan van scenario 3, variant B energieneutraal en duurzaam.
7. Jeugd volumestijging
In de jaarrekening 2022 is een volumetekort (hogere aantallen jeugdigen in de jeugdzorg) van €1,4 miljoen gemeld, wat voor €900.000 wordt veroorzaakt door het woonplaatsbeginsel (totale kostenstijging €2,4 miljoen ten opzichte van €1,5 miljoen compensatie). Het is waarschijnlijk dat een deel structureel is.
8. Jeugd prijsstijging
Het is nog niet mogelijk om een goede inschatting te maken van de prijseffecten van het nieuwe inkoopmodel. In het najaar van 2023 verwachten we op basis van de werkelijke cijfers 2023 een prognose te kunnen maken van het structurele effect van deze prijsstijging.
9. Jeugd Preventiemiddelen
De preventieprojecten van Wieg naar Werk worden nu betaald uit tijdelijke middelen (€1,2 miljoen). Het risico bestaat dat met het wegvallen van de tijdelijke middelen de maatregelen vanuit de Hervormingsagenda niet (meer) worden gerealiseerd. Daarom is een structurele investering in de maatregelen van de Hervormingsagenda nodig.
Risico's
Risico's
Door de hoge inflatie zijn de prijzen aanzienlijk gestegen, dat geldt voor de bouwmaterialen, personeel en energie. Dat geldt niet alleen voor ons maar ook voor de gemeenschappelijke regelingen, maatschappelijke organisaties en instellingen. De stijging van de rente op de kapitaalmarkt, de krapte op de arbeidsmarkt op diverse disciplines, zet de investeringen en projecten onder druk. Het is zoeken naar een balans tussen voorzichtig begroten om risico's op te kunnen vangen, maar niet te voorzichtig zodat voorzieningen en plannen voor Deventer stil moeten komen te liggen.
Het is uitzonderlijk dat de VNG het advies geeft om bewust tekorten te laten zien, maar de ingreep van het kabinet in het gemeentefonds vanaf 2026 levert een uitzonderlijke financiële situatie op. Tijdens de ALV is dit onderstreept door de bijna unanieme steun voor genoemde resolutie en 2 moties.
Tegelijkertijd toont deze begroting de kwetsbaarheid binnen de laatste jaren van de meerjarenbegroting als gevolg van de financieringssystematiek vanuit het Rijk. Door de gevolgen van de keuzes van het kabinet te laten zien, geven we een helder signaal af aan het inmiddels demissionaire kabinet en de Tweede Kamer.
Financiële soliditeit
Financiële soliditeit
Financiële soliditeit (financieel solide huishouding) is een onderdeel van een structureel sluitende (meerjaren)begroting. Hierbij wordt ook gekeken of er voldoende buffers beschikbaar zijn om op korte termijn risico’s en nadelen te kunnen dekken. Om vast te stellen dat wij voldoende in staat zijn om risico's op te vangen, maken wij een inschatting van het benodigde weerstandsvermogen. Het weerstandsvermogen geeft inzicht in de gezondheid van de financiële positie van de gemeente op langere termijn.
Weerstandsratio
Wanneer wij de benodigde weerstandscapaciteit afzetten tegen de beschikbare weerstandscapaciteit resulteert dit in een weerstandsratio.
Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit : Benodigde weerstandscapaciteit
In de begroting 2024 is de ratio weerstandsvermogen (€19.735.000/€18.530.000) = 1,07
De gemeente beschikt over voldoende weerstandsvermogen als de uitkomst van deze ratio minimaal 1. Dit betekent dat in 2024 €1.205.000 ten gunste van de generieke weerstandsreserve wordt gebracht. Dit is conform de vastgestelde beleidsnota reserves en voorzieningen. Zie voor verdere toelichting paragraaf Weerstandsvermogen en risicomanagement.
Generieke weerstandsreserve
Naast de specifieke weerstandsreserve is er ook een generieke weerstandsreserve. Deze reserve dient als dekkingsmiddel voor het opvangen van nadelen die op verschillende terreinen kunnen ontstaan zoals: opvangen verliesvoorzieningen/afwaarderingen grondexploitaties (groter dan aanwezig in specifiek weerstandsvermogen), risico’s gemeentegarantie, mutaties Algemene uitkering, faseringsverschillen taakstellingen, frictiekosten heroverwegingen en taakstellingen, rentemutaties, knelpunten sociaal domein en afdekken eenmalige begrotingstekorten.Voor het opvangen van deze, niet of heel moeilijk kwantificeerbare risico's wordt deze reserve aangehouden.
Onderstaande tabel toont de stand van de generieke weerstandsreserve.
(bedragen x €1.000
2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
Saldo 31-12 | 28.725 | 6.648 | 20.024 | 22.931 | 23.655 |
Stelposten
In de begroting zijn stelposten opgenomen die dienen voor de opvang van eenmalige en structurele nadelen.
a. Stelpost accres
In de begroting is een structurele stelpost opgenomen om de nadelen op te vangen van lagere accres bijdragen in de AU door vertragingen uitgaven Rijk en het opvangen van kortingen in de algemene uitkering.Deze stelpost komt dan boven op de buffer met betrekking tot de aanname stijging van het accres op basis van uitgaven in het regeerakkoord. Het Rijk heeft het volume-accres gemeentefonds voor de periode 2023-2025 bevroren op de stand van de meicirculaire gemeentefonds 2022 en heeft gemeenten voor 2026 eenmalig gecompenseerd. Dit biedt stabiliteit in de komende jaren. Na 2026 bestaat de mogelijkheid dat ook verruiming van het eigen belastinggebied wordt betrokken bij de berekening van de AU. Wij weten nog niet of en in welke hoedanigheid dit gaat plaatsvinden.
(bedragen x €1.000
2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
Stelpost accres AU eenmalig | 750 | ||||
Stelpost accres AU structureel | 2.550 |
b. Stelpost autonome ontwikkelingen
Voor het opvangen van autonome ontwikkelingen, anders dan nadelen in het accres Algemene uitkering, is jaarlijks een structurele stelpost beschikbaar. De bestendige gedragsregel is dat elk jaar wordt bekeken of de eerste jaarschijf van de stelpost eenmalig of structureel met worden ingezet ter dekking van de autonome nadelen.
(bedragen x €1.000
2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | ||
Stelpost autonome ontwikkeling | 1.725 | 2.155 | 2.590 | 3.040 | 3.500 | |
aanwending | -360 | |||||
Stelpost autonome ontwikkelingen | 1.725 | 2.155 | 2.590 | 3.040 | 3.140 |
Meer informatie
Inleiding
Inleiding
In de programma’s Burger en bestuur tot en met Bedrijfsvoering zijn de gemeentelijke activiteiten en middeleninzet samengevat. De kosten van deze programma’s moeten gedekt worden. Het dekking programmaplan bevat een overzicht van de beschikbare dekkingsmiddelen voor de begroting en geeft een totaaloverzicht van het resultaat van de begroting.
Hieronder wordt het resultaat van de meerjarenbegroting weergegeven, zowel exclusief alsook inclusief verrekening van reserves. Daarnaast wordt een overzicht gegeven van de lasten en baten van de programma’s en van de beschikbare dekkingsmiddelen.
Resultaat meerjarenbegroting inclusief verrekening reserves
Resultaat meerjarenbegroting inclusief verrekening reserves
In de onderstaande tabel worden de uitkomsten van de begroting gepresenteerd. In hoofdstuk Financiële uitkomsten begroting, treft u een nadere toelichting en specificatie aan.
(bedragen x €1.000)
Structureel begrotingssaldo | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
Saldo van baten en lasten | -18.395 | 12.677 | 871 | 124 |
Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves | 18.395 | -12.677 | -871 | -124 |
Totaal resultaat meerjarenbegroting | 0 | 0 | 0 | 0 |
Resultaat meerjarenbegroting exclusief verrekening reserves
Resultaat meerjarenbegroting exclusief verrekening reserves
In onderstaande tabel is het totaal aan lasten en baten opgenomen. Het lastentotaal geeft een beeld van de gemeentelijke ‘omzet’. Deze bedraagt voor 2024 €425 miljoen. Het resultaat (onder in de tabel) geeft het overall-saldo van lasten en baten als de verrekening met reserves (puttingen en stortingen) buiten beschouwing wordt gelaten. Dat geeft een extra inzicht in de financiële positie van de gemeente. De regelgeving (BBV 2004) schrijft deze cijferopstelling dan ook voor. Het saldo per programma en de algemene dekkingsmiddelen zijn hierna verder gespecificeerd.
(bedragen x €1.000)
Resultaat begroting exclusief verrekening reserves | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
Totaal lasten programma's (exclusief Algemene dekkingsmiddelen) | 425.274 | 407.594 | 399.134 | 391.419 |
Totaal baten programma (exclusief Algemene dekkingsmiddelen) | 130.555 | 125.853 | 120.052 | 115.805 |
Totaal saldo programma (exclusief Algemene dekkingsmiddelen) | -294.719 | -281.741 | -279.082 | -275.614 |
Totaal saldo algemene dekkingsmiddelen | 276.323 | 294.419 | 279.953 | 275.739 |
Resultaat begroting exclusief verrekening reserves | -18.395 | 12.677 | 871 | 124 |
Verrekening met reserves
Verrekening met reserves
In onderstaand overzicht zijn alle stortingen en puttingen in/uit reserves verzameld die ten laste resp. ten gunste worden gebracht van de exploitatie. Ook is opgenomen welke rente conform de vastgestelde regels wordt toegevoegd aan reserves. Voor detailinformatie per programma wordt verwezen naar bijlage Resultaatbestemming. Een en ander leidt per saldo tot het volgende effect van verrekening met reserves per jaar.
(bedragen x €1.000)
Reserves | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
Saldo stortingen (-) en puttingen (+) exclusief rentetoevoeging | 18.870 | -11.929 | -143 | 577 |
Toevoeging van rente aan reserves (-) | 475 | 748 | 728 | 701 |
Saldo stortingen (-) en puttingen (+) inclusief rentetoevoeging | 18.395 | -12.677 | -871 | -124 |
Saldo lasten en baten per programma
Saldo lasten en baten per programma
In dit overzicht zijn de saldo's per programma (exclusief reserve mutaties) samengevat.
(bedragen x €1.000)
Saldo per programma | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
Burger en bestuur | -9.237 | -8.827 | -8.759 | -8.765 |
Openbare orde en veiligheid | -12.247 | -12.226 | -12.150 | -11.991 |
Leefomgeving | -30.047 | -27.972 | -27.397 | -27.467 |
Milieu en duurzaamheid | -5.454 | -3.580 | -3.347 | -3.201 |
Ruimtelijke ontwikkeling | -2.516 | -2.313 | -1.979 | -1.557 |
Herstructurering en vastgoed | 443 | 905 | 841 | 1.820 |
Inkomensvoorziening en arbeidsmarkt | -36.590 | -36.199 | -35.137 | -34.612 |
Meedoen | -92.181 | -90.540 | -89.581 | -89.230 |
Jeugd en onderwijs | -45.912 | -44.501 | -45.574 | -45.430 |
Economie en Internationaal beleid | -3.453 | -2.909 | -2.427 | -2.301 |
Kunst en cultuur | -20.073 | -18.599 | -18.479 | -18.281 |
Bedrijfsvoering | -37.452 | -34.979 | -35.092 | -34.599 |
Totaal | -294.719 | -281.741 | -279.082 | -275.614 |
Algemene dekkingsmiddelen
De belangrijkste dekkingsbron voor de gemeentelijke lasten zijn de zogenaamde algemene dekkingsmiddelen, waarvan de Algemene Uitkering (AU) en de Onroerende zaakbelasting (OZB) de belangrijkste zijn. De dekkingsmiddelen die direct verbonden zijn aan taakvelden, zoals de afvalstoffenheffing en het rioolrecht zijn als opbrengst ondergebracht in het betreffende programma. Naast deze algemene dekkingsmiddelen is er ook een aantal lasten en baten, dat daar (nog) buiten valt. Het betreft gereserveerde lasten en baten van algemeen karakter die nog nadere uitwerking behoeven alvorens te worden toebedeeld aan een programma. Ze worden per onderwerp kort toegelicht, en voor zover relevant daarna gespecificeerd.
(bedragen x €1.000) | ||||
Algemene dekkingsmiddelen | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
Algemene uitkering | 271.410 | 282.235 | 270.588 | 275.150 |
Lokale heffingen | 31.867 | 33.097 | 34.319 | 35.535 |
Saldo financieringsfunctie | 601 | -879 | -945 | -1.146 |
Dividend | 1.194 | 1.194 | 1.194 | 1.194 |
Calculatieverschillen | -1.074 | -416 | -282 | -586 |
Overige algemene dekkingsmiddelen | -772 | -772 | -772 | -772 |
Uitvoeringskosten lokale heffingen | -1.232 | -1.232 | -1.232 | -1.232 |
Gereserveerd budgetten | ||||
Onvoorzien | -274 | -274 | -274 | -274 |
Stelposten (lasten) | ||||
Versterking ondersteuning wijkteams | -294 | -301 | -343 | -343 |
De Scheg | 0 | -151 | -91 | -22 |
De nieuwe Keizer | -200 | -100 | -100 | 0 |
Verkenningsfase De Nieuwe Keizer en Burgerweeshuis | -350 | -650 | -650 | -650 |
Versnellingsfonds | -4.067 | 0 | 0 | 0 |
Renovatie Atletiekbaan | 0 | -60 | -60 | -60 |
Maatregelen rijk Jeugdzorg | 0 | 1.734 | 1.734 | 1.773 |
Verduurzaming onderwijshuisvesting | 0 | -35 | -35 | -35 |
Wijk/dorpsgericht werken/Samenlevingsopbouw | -800 | -800 | -800 | -800 |
Audiovisuele middelen raad | -80 | -80 | -80 | |
Fonds infrastructuur (mob en leefomgeving) | -13.000 | |||
Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb) | -50 | -50 | -50 | 0 |
Verduurzaming eigen vastgoed | -240 | -270 | -290 | -290 |
Stelpost autonome ontwikkelingen | -2.155 | -2.590 | -3.040 | -3.140 |
Stelpost areaal | -216 | -432 | -658 | -883 |
Stelpost bodemsanering | 439 | 439 | 439 | 439 |
Nieuw Beleid | -3.956 | -5.715 | -1.100 | -117 |
Stelpost prijzen en lonen | 0 | -9.105 | -16.955 | -23.700 |
Stelpost investeringen | -31 | -31 | -31 | -31 |
Technische stelposten | -477 | -338 | -533 | -891 |
Stelposten baten | ||||
Stelpost accres AU | -3.300 | |||
Totaal | 276.323 | 294.418 | 279.953 | 275.739 |
Algemene uitkering
Gemeente Deventer ontvangt de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Deze uitkering is voor een deel gekoppeld aan de uitgaven van het Rijk. De verdeling van het geld over de gemeenten vindt plaats op basis van verdeelmaatstaven.
Lokale heffingen
Hier wordt een beeld gegeven van de lokale heffingen waarbij er geen relatie ligt tussen de kosten en de opbrengsten. Dit impliceert tevens dat de heffingen op het gebied van parkeren (gedeeltelijk), afvalstoffen- en rioolopbrengsten geen algemeen dekkingsmiddel zijn, maar expliciet worden aangewend voor uitgaven op betreffende terreinen. In de paragraaf lokale lasten wordt aandacht besteed aan o.a. lokale lastendruk, kwijtscheldingsbeleid e.d.
Saldo financieringsfunctie
Het saldo van de financieringsfunctie is een begrip uit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Dit begrip kan worden gedefinieerd als het saldo van:
- de betaalde rente (last) over de aangegane langlopende leningen en over de aangetrokken middelen in rekening courant, en
- de ontvangen rente (bate) over de uitzettingen. Onder uitzettingen kunnen worden verstaan deposito’s, verstrekte langlopende leningen en beleggingen.
Dividend
De opbrengst uit deelnemingen betreft o.a. de dividenduitkering van de Bank Nederlandse gemeenten.
Calculatieverschillen kostenplaatsen
In een aantal kostenplaatsen wordt in de begroting een voorcalculatorisch tarief gehanteerd. De werkelijke kosten en opbrengsten kunnen hiervan afwijken. Dit komt tot uitdrukking in het calculatieverschil. Daarnaast bevat deze post nog budgetten die niet zijn toe te rekenen aan één product.
Overige algemene dekkingsmiddelen
De post ‘overige algemene dekkingsmiddelen’ bestaat met name uit de bespaarde rente op de reserve afkopen erfpacht en kosten voormalig personeel.
Uitvoeringskosten lokale heffingen
Uitvoeringskosten lokale heffingen zijn de kosten voor het heffen en invorderen van de belastingen en heffingen. Dit zijn onder andere kosten van het gegevensbeheer, alle correspondentie en andere administratieve handelingen.
Gereserveerde budgetten:
Onvoorzien
Dit betreft de algemene raming voor onvoorzien. De bestedingen die ten laste van onvoorzien komen worden verantwoord op de programma’s waarop deze betrekking hebben. Dit betreft diverse lasten en baten die niet direct aan programma’s kunnen worden toegerekend.
Stelposten
Dit betreft diverse lasten en baten die niet direct aan programma’s worden toegerekend.
Nieuw beleid
Dit is het bedrag van de incidentele en structurele voorstellen nieuw beleid.
Vennootschapsbelasting
Vennootschapsbelasting
Vanaf 1 januari 2016 geldt voor de gemeente Deventer de Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsbedrijven (Wet Vpb).
De gemeente Deventer heeft met reclame exploitanten contracten afgesloten op basis waarvan de gemeente, delen van de publieke ruimte tegen vergoeding ter beschikking stelt aan de exploitant. De Belastingdienst is van mening dat de gemeente Deventer met de ‘reclame activiteiten in de openbare ruimte’ een onderneming drijft en derhalve vennootschapsbelastingplichtig is. De situatie die geldt voor de activiteit ‘reclame activiteiten in de openbare ruimte’ komt grotendeels overeen met de activiteit verhuur gronden brandstofverkooppunten. De Belastingdienst is ook hier van mening dat de gemeente Deventer een onderneming drijft en derhalve vennootschapsbelasting is. De gemeente Deventer heeft het pleitbaar standpunt ingenomen dat zij met bovenstaande activiteiten niet door de ondernemingspoort gaat en derhalve niet vennootschapsbelasting is.
In afstemming met de Belastingdienst zijn voor de jaren 2016 tot en met 2022 aan de gemeente Deventer aanslagen opgelegd voor de activiteiten ‘reclame in de openbare ruimte’ en ‘brandstofverkooppunten’ om te voorkomen dat extra belastingrente moet worden betaald. De gemeente Deventer is tegen de opgelegde definitieve aanlagen in bezwaar gegaan. Of het pleitbaar standpunt van de gemeente Deventer in dit juridisch traject overeind blijft, hangt af van de Belastingdienst in combinatie met de landelijke fiscaal juridische ontwikkeling. Er lopen op dit moment gerechtelijke procedures om de wet op dit gebied te verduidelijken.
Inmiddels zijn de eerste uitspraken van de rechtbank verschenen. Deze uitspraken zijn niet in het voordeel van de gemeente Deventer. De verwachting is dat er geprocedeerd gaat worden tot de Hoge Raad. De uitkomst van deze procedures is onzeker en wordt door de fiscale functie nauwlettend gevolgd.
Voor het grondbedrijf wordt momenteel een analyse vpb-plicht uitgevoerd. Op basis van deze analyse moet blijken wanneer voor de gemeente Deventer een onderneming ontstaat waarvoor over de positieve resultaten vennootschapsbelasting moet worden afgedragen. Op dit moment is het meerjarig nadelig financieel effect hiervan nog niet bekend.
Op basis van de wetgeving zijn alle activiteiten van de gemeente Deventer onderzocht of sprake is van het drijven van een onderneming. Op basis van dit onderzoek is de gemeente Deventer van mening dat dit niet het geval is. Dit blijkt uit de aangiften vennootschapsbelasting 2016 tot en met 2021.
Overhead
Overhead
In de BBV-regels is voorgeschreven wat onder de definitie overhead wordt verstaan.
De definitie luidt: alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces. Door de definitie te gebruiken kan een eenduidig inzicht worden gegeven in de kosten die direct zijn toe te rekenen aan bepaalde taakvelden. Er moet in het programmaplan worden aangegeven welk bedrag dit in de gemeente betreft.
(bedragen x €1.000)
2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
Overhead | 40.282 | 37.704 | 37.817 | 37.324 |