Het programma Milieu & Duurzaamheid heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld van een -traditionele - sectorale bescherming van het milieu naar een meer integrale bescherming. Vanuit de traditionele milieuaspecten zoals bodem, geluid, lucht, geur, trillingen, energieverbruik, veiligheid en natuur, naar een uitgebreider en integraal advies op het gebied van “duurzaamheid”. Dit begrip is niet meer weg te denken in het programma en het gemeentelijk beleid.  

Een goede ontwikkeling is dat wij - in steeds meer en in een eerder stadium – worden betrokken bij de verschillende plannen, gebiedsontwikkelingen en ambities. De centrale vraag daarbij is – naast advies over de bescherming tegen de milieugevolgen, ook vaak “hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit plan duurzamer kan”? Wat zijn de juridische (on) mogelijkheden, hoe kunnen we inwoners, bedrijven en ontwikkelaars stimuleren om te kiezen voor duurzamere alternatieven, zonder dat we ze belemmeren en te veel regels opleggen? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat initiatieven “groener” kunnen? Er wordt van ons verwacht dat we samen met de verschillende vakafdelingen (groen, beheer openbare ruimte, mobiliteit, klimaatadaptatie, om er maar een paar te noemen) invulling geven aan wat er nu wordt verstaan onder “duurzaam” en “circulair”. Op de verschillende terreinen gebeurt er onder de noemer van deze begrippen al heel veel.

Dit doen we in samenwerking met veel partijen, intern en extern. We werken nauw samen met onze verbonden partijen: de Omgevingsdienst IJsselland en Circulus. Daarnaast voeren we werkzaamheden uit in samenwerking met de Stichting Ulebelt, het Duurzaamheidscentrum, vrijwilligers en bedrijven. 

Sinds 2016 is Deventer een Global Goals Gemeente. De 17 Sustainable Development Goals zijn enorm belangrijk voor klimaat en maatschappij. Daarnaast bieden ze kansen voor innovatie van bestaande en nieuwe business. Volgens internationaal onderzoek zorgen de Global Goals wereldwijd voor een economische groei van mogelijk 30 biljoen euro en 380 miljoen nieuwe banen (onderzoek Better Business, Better World). De Global Goals dragen bij aan de verdere groei en (inter)nationale profilering van Deventer. Deventer wordt van oudsher gekenmerkt door een open houding naar de wereld om haar heen. Vanuit die houding heeft Deventer zich gecommitteerd aan de 17 Global Goals. Toen de VN in 2015 de 17 Global Goals vaststelden, werden deze direct geadopteerd door alle lidstaten. En de reden is helder: waar de eerdere Milleniumdoelen nog vooral gericht waren op ontwikkelingslanden, zijn de Global Goals belangrijk voor de hele wereld, dus ook voor Deventer. Ontwikkelingen met betrekking tot de Global Goals zijn te volgen via www.deventer4globalgoals.nl   

Het is helder dat er een omslag nodig is naar een "circulaire economie'. Hierbij gaat het erom om via het grondstoffengebruik bij te dragen aan de klimaatopgave, de biodiversiteitsopgave, het creëren van een schoon milieu en een veilige en schone leefomgeving en het bijdragen aan de leveringszekerheid van grondstoffen. In een circulaire economie zijn vrijwel alleen herbruikbare primaire, secundaire en duurzame biogrondstoffen in omloop. Producten worden binnen gesloten kringlopen geproduceerd, gedistribueerd en geconsumeerd. Zodoende wordt de waarde van grondstoffen, materialen en producten zo lang mogelijk behouden. De Rijksdoelstellingen circulariteit: 50% in 2030 en 100% in 2050 worden steeds concreter, hier sluit de gemeente Deventer bij aan.
Klimaatdoelstellingen

In 2015 is het mondiale klimaatakkoord van Parijs gesloten. Daarin hebben landen afgesproken de wereldwijde temperatuurstijging in ieder geval onder de
2 oC te houden en bij voorkeur onder de 1,5 oC. Het akkoord moet door de landen in nationaal beleid en wetgeving worden vertaald.
In 2019 is het nationale Klimaatakkoord vastgesteld en zijn de klimaatdoelen vastgelegd in de Klimaatwet. Met het regeerakkoord (2021) zijn de doelstellingen bekrachtigd (en deels aangescherpt).

Doelen CO2-Reductie

• 2030: 55% reductie CO2-uitstoot (ten opzichte van 1990)
• 2050: 95% reductie CO2-uitstoot (ten opzichte van 1990)
• 2050: 100% CO2-neutrale elektriciteitsvoorziening

Doelen aardgasvrij

• 2030: 20% bestaande woningen aardgasvrij (ca. 10.000 woningen in Deventer)
• 2050: 100% bestaande woningen aardgasvrij

Regionale Energiestrategie (grootschalige opwek en bovenlokale warmte)

Als uitvloeisel van het Klimaatakkoord zijn in 30 regio’s in Nederland Regionale Energiestrategieën (RES) opgesteld. De RES gaat voornamelijk in op grootschalige opwek van elektriciteit met grote zonnedaken, zonneparken en windenergie en (voor zover van toepassing) op de verdeling van bovenlokale warmtebronnen. De RES-en zijn onderdeel van een totaalpakket aan maatregelen dat nodig is om de klimaatdoelen te realiseren.
Deventer valt binnen de RES West Overijssel. Het Deventer RES-bod (door raad vastgesteld juli 2021) bedraagt 212 GWh aan grootschalige opwek. Dit dient uiterlijk in 2030 gerealiseerd te zijn en in 2025 moeten de benodigde vergunningen zijn verstrekt. Er zijn in Deventer geen bovenlokale warmtebronnen.
De RES wordt iedere 2 jaar geactualiseerd waarbij nieuwe inzichten en (technologische) ontwikkelingen kunnen worden meegenomen. In de RES 2.0 moet het Deventer-bod nader worden geconcretiseerd (verdeling zon-wind en concrete zoeklocaties). De RES 2.0 wordt in 2024 vastgesteld.

Transitievisie Warmte (aardgasvrij wonen en energiebesparing)

Een andere opdracht uit het Klimaatakkoord is dat iedere gemeente een Transitievisie Warmte (TVW) opstelt. In de TVW wordt per wijk/dorp weergegeven wat het beste en meest passende alternatief voor aardgas is (energetisch, technisch en economisch) en of de overgang in het betreffende gebied voor of na 2030 is voorzien. De TVW voor Deventer is vastgesteld in februari 2021 en geactualiseerd in juni 2023.
De concrete uitwerking van de TVW per buurt vindt plaats in Wijk Uitvoeringsplannen (WUP’s). De WUP's voor Zandweerd en Bathmen zijn inmiddels vastgesteld en in uitvoering. De realisatie van het Slim Warmtenet Zandweerd is onderdeel van het WUP Zandweerd.  
Bij het opstellen van de WUP’s wordt een wijkaanpak gehanteerd. Daarbij worden de bewoners en de andere partners in de betreffende buurt nadrukkelijk betrokken en worden koppelkansen (verduurzaming woningbezit corporaties, sociaal, klimaatadoptie, ruimtelijke kwaliteit, MJOP, etc.) zoveel mogelijk benut. Jaarlijks willen wij twee nieuwe WUP-trajecten opstarten.
Het realiseren van het Slim Warmtenet Zandweerd, nieuwe collectieve warmte projecten (waaronder opschaling van de productie van groen gas) en het verduurzamen van de bestaande aardgas gestookte warmtenetten is onderdeel van de warmtetransitie.  

Faciliteren bewoners, betaalbaarheid en energiearmoede

In de energietransitie wordt veel gevraagd van bewoners, bedrijven en organisaties. De gemeente heeft hierbij een belangrijke faciliterende rol.  Naast beschikbare regelingen vanuit o.a. het rijk en de provincie ontwikkelen wij aanvullend instrumentarium en specifieke regelingen om bewoners te helpen stappen te maken om fossielvrij en betaalbaar te wonen. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de aanpak van energiearmoede door het structureel verduurzamen van energie-onzuinige woningen. Dit wordt in afstemming met Werk en Inkomen opgepakt.
Met bijvoorbeeld Deventer Help Isoleren en het Duurzaamheidskrediet Deventer worden instrumenten en een werkwijze ontwikkelt die we breed in de wijkaanpakken kunnen inzetten.      

Toekomstbestendige netinfrastructuur

In Deventer is nu in het noordelijke gedeelte van de gemeente, grenzend aan Raalte, netcongestie voor zowel de afname als teruglevering van elektriciteit gemeld door Enexis. Dit geldt ook voor het A1 Bedrijvenpark. Voor de rest van Deventer geldt een netcongestie voor teruglevering. Om de levering en teruglevering van elektriciteit goed te kunnen faciliteren moet de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk (van hoogspanningsnet tot en met de wijken) structureel worden uitgebreid. De netbeheerders Tennet, Enexis en Liander zijn hiervoor verantwoordelijk. In overleg met de netbeheerders wordt daarbij zoveel mogelijk aangesloten bij de ruimtelijke ontwikkeling in Deventer.
In een toekomstbestendige energievoorzieningen is naast voldoende netcapaciteit “slimme” netinfrastructuur essentieel. Daarmee kan worden gestuurd op vraag en aanbod, opslag en toepassing van alternatieve energiebronnen en -dragers. Dit vraagt om samenwerking tussen grote energiegebruikers en -opwekkers waarbij (elektrische) mobiliteit hierin een belangrijke rol speelt. Samen met onder andere het Deventer Economisch Perspectief (DEP) werken we aan twee energie HUB’s op bedrijventerreinen.  

Uitgangspunten bij de realisatie

• We werken samen met gebiedspartners (o.a. woningcorporaties, maatschappelijke organisaties, waterschap, nutsbedrijven).
• We werken samen met bewoners, bedrijven en organisaties en passen zoveel mogelijk een wijkgerichte/gebiedsgerichte aanpak toe.
• We zoeken actief naar synergie met andere programma’s en ontwikkelingen.
• We combineren beschikbare middelen en regelingen om meer impact te realiseren.

Rijksbijdrage en dekking

Omdat vanuit het Klimaatakkoord een stevige regierol bij gemeenten is neergelegd worden zijn er ook extra rijksmiddelen aan de gemeenten toegekend om de klimaatdoelstellingen te kunnen realiseren. Voor 2023 was er €1,7 miljoen beschikbaar. Voor de daarop volgende jaren zal dit bedrag geleidelijk toenemen.  Dit heeft vooral te maken met de toenemende uitvoeringskosten van de wijkuitvoeringsplannen met als doel de bestaande woningsvoorraad te verduurzamen. Of de gemeentelijke bijdrage aangevuld met de bovengenoemde rijksbijdrage voldoende dekking voor de noodzakelijke capaciteitsinzet om invulling te geven aan het klimaatakkoord en het bestuursakkoord is afhankelijk van de keuzes die worden gemaakt in het Deventer Energieplan. Deze wordt naar verwachting eind 2023 aangeboden aan de raad.