Inzicht
Met ingang van het begrotingsjaar 2016 worden door het BBV diverse kengetallen voorgeschreven. De invoering van de set van kengetallen is voornamelijk bedoeld om de financiële positie inzichtelijker en tussen gemeenten vergelijkbaar te maken. De onderstaande meerjarenbalans voor de jaren 2024 – 2027 vormt de basis voor een aantal van deze kengetallen.
Door de wijziging in het BBV is met ingang van het begrotingsjaar 2018 een geprognosticeerde balans voorgeschreven. De geprognosticeerde balans biedt inzicht in de verwachte financiële ontwikkeling van de gemeente.
(bedragen x €1.000) | |||||||||||
Activa | 1-1-2024 | 31-12-2024 | 31-12-2025 | 31-12-2026 | 31-12-2027 | Passiva | 1-1-2024 | 31-12-2024 | 31-12-2025 | 31-12-2026 | 31-12-2027 |
Vaste activa | Vaste passiva | ||||||||||
Immateriële | 4.128 | 4.014 | 3.899 | 3.783 | 3.666 | Eigen vermogen | 140.177 | 120.982 | 133.582 | 134.369 | 133.695 |
Materiële | 292.331 | 315.680 | 360.445 | 367.721 | 359.273 | Voorzieningen | 11.773 | 11.513 | 21.701 | 32.227 | 11.239 |
Financiële | 21.264 | 24.477 | 23.606 | 22.770 | 21.978 | Vaste schulden (>1jaar) | 183.489 | 217.050 | 232.612 | 246.419 | 238.728 |
Totaal vaste activa | 317.723 | 344.171 | 387.950 | 394.274 | 384.917 | 335.439 | 349.545 | 387.895 | 413.015 | 383.662 | |
Vlottende activa | Vlottende passiva | ||||||||||
Voorraden | 51.817 | 11.977 | 2.131 | 2.153 | 2.155 | Vlottende schulden (<1jr) | 54.778 | 27.280 | 22.863 | 4.089 | 24.087 |
Vorderingen | 16.159 | 16.159 | 16.159 | 16.159 | 16.159 | Overlopende passiva | 42.745 | 42.745 | 42.745 | 42.745 | 42.745 |
Liquide middelen | 2.945 | 2.945 | 2.945 | 2.945 | 2.945 | ||||||
Overlopende activa | 44.318 | 44.318 | 44.318 | 44.318 | 44.318 | ||||||
Totaal vlottende activa | 115.239 | 75.399 | 65.553 | 65.575 | 65.577 | Totaal vlottende passiva | 97.523 | 70.025 | 65.608 | 46.834 | 66.832 |
Balanstotaal activa | 432.962 | 419.570 | 453.503 | 459.849 | 450.494 | Balanstotaal passiva | 432.962 | 419.570 | 453.503 | 459.849 | 450.494 |
De opgestelde geprognosticeerde balans gaat net als de meerjarenbegroting over de jaren 2024-2027. Met het maken van een balansprognose wordt in feite een reële schatting gemaakt van verschillende balansposten op basis van de balans gepresenteerd bij de jaarrekening 2022, de verwachte investeringen en de lopende aflossingsverplichtingen. Aan de hand van deze gegevens wordt in een geprognosticeerde balans inzicht gegeven in de ontwikkeling van de balansposten: vaste en vlottende activa, vreemd en eigen vermogen.
Bij het opstellen van de meerjarenbalans is rekening gehouden met de volgende uitgangspunten:
Vaste activa
Door verwachte investeringen en jaarlijkse afschrijvingen/aflossingen wijzigt het saldo van de vaste activa.
Vlottende activa
De vlottende activa daalt met name door de verwachte verkoop van gronden.
Eigen vermogen
Het eigen vermogen is gebaseerd op het (meerjarige) verloop van de reserves. Het saldo wijzigt door het realiseren van afgesproken prestaties.
Voorzieningen
De voorzieningen zijn gebaseerd op het (meerjarige) verloop van voorzieningen.
Schulden > 1 jaar
De schulden > 1 jaar zijn gebaseerd op de staat van opgenomen langlopende geldleningen. Het saldo muteert door het aantrekken van nieuwe leningen voor voorgenomen investeringen en jaarlijkse aflossingen van bestaande leningen.
Overige posten
De overige balansposten betreffen gegevens die zich moeilijk laten voorspellen. Voor deze posten wordt veelal de eindstand van de laatst vastgestelde jaarrekening doorgetrokken.
De kengetallen en de meerjarenbalans geven een beeld van de financiële positie in de komende jaren. In onderstaande tabel zijn de uitkomsten van de kengetallen opgenomen met daaronder een korte toelichting. De financiële kengetallen zijn gebaseerd op de geprognosticeerde meerjarenbalans en gaan uit van de actuele begroting.
De meerjarige prognoses zijn gebaseerd op de balans per 31 december van het betreffende jaar.
Kengetal (in %) | R2022 | B2023 | B2024 | B2025 | B2026 | B2027 |
Netto schuldquote | 39 | 59 | 51 | 53 | 54 | 57 |
Netto schuldquote gecorrigeerd | 35 | 55 | 46 | 48 | 49 | 52 |
Solvabiliteitsratio EV/TV | 39 | 22 | 29 | 29 | 29 | 30 |
Structurele exploitatieruimte | 10,54 | 4,07 | 4,37 | 4,88 | 0,89 | 0,03 |
Grondexploitatie | 11 | 3 | 2 | 0 | 0 | 0 |
Belastingcapaciteit | 95 | 95 | 97 | 97 | 97 | 97 |
Netto schuldquote
De netto schuldquote geeft de verhouding weer van de schuldenlast ten opzichte van de jaarlijkse inkomsten in de begroting.
Netto schuldquote = Netto schuld : Totale inkomsten (exclusief mutatie reserves)
Een netto schuldquote hoger dan 130 is voor een gemeente niet gunstig. De gemeente heeft in dat geval een zeer hoge schuldpositie en doet er goed aan om de schulden af te bouwen en daarmee de financiële positie te verbeteren. Dit betekent concreet een terughoudend investeringsbeleid met geleende middelen en het afbouwen van voorraden bouwgrond. Bij een percentage tussen 100 en 130 geldt dat voorzichtigheid is geboden.
In 2024 is de schuldquote van Deventer hoger dan in 2022, maar ligt in lijn met 2023. Een hoge netto schuldquote hoeft op zichzelf geen probleem te zijn. Het hangt af van meerdere factoren. Zo kan een hoge schuld worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten en die middelen vervolgens zijn doorgeleend aan bijvoorbeeld woningcorporaties die op hun beurt weer jaarlijks aflossen. Om dit effect voor de beoordeling te corrigeren volgt hieronder de netto schuldquote exclusief leningen door verstrekt aan derden.
Netto schuldquote (gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen aan derden)
De hoogte van de schuld wordt ook bepaald door de leningen die Deventer door verstrekt aan derden. De rente en aflossing op deze leningen drukt niet op de begroting en financieringsbehoefte van de gemeente. Wel wordt over deze leningen risico gelopen. Wanneer het vorig kengetal met deze verstrekte leningen aan derden wordt gecorrigeerd is de uitkomst lager, die de belasting voor de gemeente beter weergeeft.
Netto schuldquote = Netto schuld (exclusief leningen aan derden) : Totale inkomsten (exclusief mutatie reserves)
In 2024 is de schuldquote van Deventer hoger dan in 2022, maar ligt in lijn met 2023.
Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de bezittingen op de balans zijn gefinancierd met eigen vermogen en in hoeverre Deventer in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de uitkomst van de ratio, hoe groter de weerbaarheid.
Solvabiliteitsratio = Totaal eigen vermogen : Totaal van de balans
Er zijn door de VNG (nog) geen richtlijnen gegeven voor uitkomsten die wijzen op een ‘gezonde’ solvabiliteit.
Vergeleken met 2022 is de solvabiliteitsratio gedaald. Door het hoge jaarrekeningresultaat 2022, is de ratio per 31-12-2022 hoger dan de andere jaren. De solvabiliteit kan worden verbeterd door de omvang van de reserves (eigen vermogen) te verhogen of door minder te investeren waardoor de financieringsbehoefte lager wordt en daardoor minder wordt geleend.
Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Het geeft inzicht in welke mate de structurele lasten gedekt zijn door structurele baten. Een positieve uitkomst betekent dat er structureel voldoende baten zijn om de lasten te dekken. Over het algemeen geldt als richtlijn; hoe hoger de uitkomst des te gunstiger dit is voor Deventer.
Grondexploitatie
Grondexploitatie = Bouwgrond in exploitatie (BIE) : Totale inkomsten
De grondexploitaties (voorraad bouwgronden) kunnen een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. Wanneer een gemeente leningen heeft afgesloten om grond te kopen voor (toekomstige) projecten is dit een schuldpositie. Van belang is om te weten of deze schuld kan worden afgelost uit de opbrengsten van de verkoop van de bouwgronden (kavels). Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) opbrengsten (baten). Vergeleken met 2022 is er een dalende lijn zichtbaar.
Belastingcapaciteit
Belastingcapaciteit = Totale woonlasten : Gemiddelde woonlasten landelijk
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin financiële tegenvallers kunnen worden opgevangen. Voor het bepalen van de ruimte is een ijkpunt nodig. In dit geval wordt als ijkpunt gekeken naar de landelijk gemiddelde tarieven. Er is geen maximum gesteld aan de belastingopbrengsten dus betreffen de gemiddelde tarieven slechts een indicator. Hoe verhoudt de eigen belastingdruk zich tegenover het landelijk gemiddelde van alle gemeenten.
Een belastingcapaciteit van 100% betekent dat de woonlasten exact het landelijk gemiddelde zijn. Een lager percentage dan 100% betekent dat de woonlasten per huishouden lager zijn dan het landelijke gemiddelde. In 2024 stijgt de belastingcapaciteit doordat de woonlasten in Deventer sterker stijgen dan het landelijk gemiddelde. De uitkomsten vanaf 2024 zijn geëxtrapoleerd, omdat landelijke cijfers voor die jaren niet bekend zijn.
Conclusie
De gemeente is financieel gezond. Dit blijkt uit het feit dat een reëel structureel sluitende begroting wordt gepresenteerd met structurele exploitatieruimte. Deze begroting heeft voldoende flexibiliteit om eenmalige en structurele tegenvallers op te kunnen vangen. Met betrekking tot de belastingdruk zitten we boven het landelijk gemiddelde. De ratio’s die betrekking hebben op de schuldpositie en grondexploitatie geven geen aanleiding om het financiële beleid bij te stellen.